Belastingen / 10.08.2011 / Bedrijventekoop.be
In het familiebedrijf vullen ondernemen en managen elkaar aan. Omdat familiebedrijven steeds meer professionaliseren, roepen zij de hulp in van (externe) expertise om de weg naar rendabiliteit en groei te helpen uitstippelen. En om doelen uit te zetten op de levensweg, van oprichting tot opvolging.
Lees meer
In Europa maken familiebedrijven tachtig procent van alle ondernemingen uit. Zij dragen gemiddeld ruim de helft bij aan het Bruto Nationaal Product. Familiebedrijven zijn gemiddeld kleiner dan niet-familiebedrijven. Toch vinden we ook familiebedrijven bij de grootste, al of niet beursgenoteerde ondernemingen. In de meeste Europese landen werken meer werknemers bij familiebedrijven dan bij niet-familiebedrijven.
Governance van het familiebedrijf
In een familiebedrijf bestaan twee werelden naast elkaar: de familie en de onderneming.
De familie legt de nadruk op het gedreven ondernemerschap en op de beloning voor deze inspanning. De familie staat voor emotionele en strategische keuzen: innovatie en expansie, efficiëntie en marktfocus, harmonie tussen de familieleden, loyaliteit, aandacht voor de opbouw van het privé-vermogen, opvolging en continuïteit.
De onderneming moet deze keuzen waarmaken. Dit vergt professionaliteit van zowel het bestuur als de structuur. En de juiste mensen om meerwaarde te geven aan deze structuur. Wie het beste voorheeft met de onderneming en deze binnen de familie wil houden, moet de missie, de strategie en dus ook de structuur durven herzien. Weinig familiebedrijven overleven de tweede generatie en bijna geen enkele de derde.
Essentieel voor het familiebedrijf is de inbreng van externe - niet gebonden aan aandeelhouders of familie - bestuurders, die de nodige competenties in de onderneming brengen. Die competenties kunnen complementair zijn of zelfs een strategisch doel vervullen. Professioneel bestuur is doorslaggevend voor de succesvolle ontwikkeling van het familiebedrijf, zeker nu de concurrentie verscherpt en cliënten en stakeholders steeds veeleisender worden.
Bestuurders van buiten het onderneming objectiveren het besluitvormingsproces en stellen de juiste vragen op het juiste moment; zij geven een second opinion. Een raad van bestuur in een familiebedrijf is vaak een discussieplatform, geen besluitvormingsorgaan. De familieleden willen zeggenschap houden, terwijl zij hun mening toch willen toetsen aan neutraal, objectief advies dat volledig ten dienste staat van de doeleinden van de onderneming.
Varianten voor een statutaire raad van bestuur met niet-familieleden zijn de familieraad en het familiecharter. In zo'n raad hebben de familieleden en al dan niet externe adviseurs zitting. Een familiecharter dient om duidelijke spelregels vast te stellen met een rolverdeling, afgebakende taken en verantwoordelijkheden voor de familieleden die besluiten mogen nemen, en bestuurders.
Strategische meerwaarde van professionalisering
Professionalisering steunt de onderneming om zijn strategie structureel uit te bouwen en de juiste middelen aan te wenden. Maar professionalisering effent vooral de weg naar de opvolging.
Daarmee verband houdt de vraag naar het aandeelhouderschap: wie start de onderneming, wie bezit wat, hoe worden privé-inbreng en privé-vermogen gescheiden van de bedrijfsinkomsten en -eigendommen? Is het een voorwaarde voor verdere groei en rendement om een financiële partner of private equity aan te trekken? Of kan de onderneming zijn eigen middelen, activa en kasstroom benutten om expansie of diversificatie te financieren ? Welke juridische en financiële structuren zorgen voor het beste resultaat? Is de opvolging goed geregeld en brengt zij de onderneming niet in gevaar?
Veel familiebedrijven willen vroeg of laat hun activiteiten uitbreiden door internationalisering, diversificatie of acquisities. Het is verstandig daar specialisten van verschillende disciplines bij in te schakelen. Financiële, juridische, structurele en zelfs grensoverschrijdende aspecten zijn immers met elkaar verweven. Dit gaat vaak gepaard met ingrijpende veranderingen in de omgeving, de organisatie en de aandeelhoudersstructuur. Momenteel zoekt een derde van de familiebedrijven advies bij acquisities en de financiële structurering die voorafgaat aan de overdracht of opvolging.
De best practices van succesvolle familiebedrijven in acht kenmerken:
Een duidelijke en krachtige visie, onderbouwd door waarden.
Aandacht voor duurzaam ondernemerschap, dat kansen tot groei grijpt en verandering en risico's niet schuwt.
Een strategie die geregeld herzien wordt of zelfs helemaal voor hernieuwing vatbaar is.
Een openheid voor governance-structuren met een sterke raad van bestuur, die focust op de lange termijn.
Een duidelijke rolverdeling voor alle spelers in het familiebedrijf, zowel actieve als passieve.
Transparantie en interne communicatie.
Een exitstrategie voor de aandeelhouders via inkoop van eigen aandelen of andere technieken.
Directeuren-grootaandeelhouders én hun onderneming worden sterker door professionalisering
Steeds meer succesvolle ondernemers met een familiebedrijf overwegen om dit vroegtijdig over te dragen, zodat zij zelf nieuwe ambities kunnen nastreven. Zij wensen de overdracht zo efficiënt en rendabel mogelijk af te handelen. Dit brengt een volledige herschikking van de eigen en bedrijfsvermogens met zich mee.